চৰকাৰী কাৰ্যালয়ত নিজৰ কাম কৰাবলৈ যোৱাসকলে
গম পায়, কিছুমান চৰকাৰী কাৰ্যালয়ক দুৰ্নীতিয়ে কেনেদৰে পয়ালগাকৈ ছানি ধৰিছে। দুৰ্নীতিয়ে
ভাৰতৰ অৰ্থনীতিক বাৰুকৈয়ে কুপ্ৰভাৱ পেলাইছে, যিটো সম্প্ৰতিক সময়ত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়
হৈ পৰিছে। ২০০৫ চনত Transparency
International এ
চলোৱা এটা সমীক্ষাত প্ৰকাশ যে ৬২ শতাংশতকৈ অধিক ভাৰতীয়ই চৰকাৰী খণ্ডৰ চাকৰিত
যোগদান কৰাৰ বাবে উৎকোচ দিয়াৰ অভিজ্ঞতা লাভ কৰে। আমাৰ এই লেখাটোত প্ৰথমতে দুৰ্নীতি
সম্পৰ্কে চমু আলোচনা আগবঢ়োৱা হৈছে আৰু তাৰ পাছত অসমৰ দুৰ্নীতিৰ ছবিখন দাঙি ধৰিবলৈ
প্ৰয়াস কৰা হৈছে।
ভাৰতত দুৰ্নীতিৰ ধাৰণা নতুন নহয়। ভাৰতৰ প্ৰাচীন পণ্ডিত কৌটিল্যই
‘অৰ্থশাস্ত্ৰ’খন লিখাৰ সময়তো দুৰ্নীতিৰ প্ৰভাৱ আছিল। তেখেতে লিখি থৈ গৈছে, “জিভাত
মৌ বা বিষ কঢ়িয়াই আনিলে যেনেকৈ তাৰ সোৱাদ নোলোৱা অসম্ভৱ, তেনেদৰে ৰজাৰ কৰ্মচাৰীয়ে ৰজাৰ আয়ৰ কিছু
অংশ নোখোৱাটোও অসম্ভৱ। পানীত সাতোঁৰাৰ সময়ত মাছে পানী খোৱা বা নোখোৱাৰ কথা যেনেদৰে
ক’ব
নোৱাৰি, তেনেদৰে চৰকাৰী কৰ্মচাৰীয়ে চৰকাৰী কাম কৰাৰ সময়ত চৰকাৰী ধন আত্মসাৎ কৰে বা
নকৰে বুলি ক’ব
নোৱাৰি১”।
প্ৰসংগ বা পৰিস্থিতি অনুসৰি দুৰ্নীতিৰ অৰ্থ বেলেগ বেলেগ হয়। আনকি
অৰ্থনৈতিক গণ্ডীৰ ভিতৰতে দুৰ্নীতিৰ অৰ্থ একে নহয়। অৰ্থনৈতিক দিশৰ পৰা সাধাৰণতে দুৰ্নীতিৰ
অৰ্থ হ’ল-এক প্ৰকাৰৰ কাৰ্য য’ত চৰকাৰী কৰ্মচাৰীয়ে নিজৰ স্বাৰ্থৰ বাবে ৰাজহুৱা
কাৰ্যালয় ব্যৱহাৰ কৰে, কিন্তু সেয়া সঠিকভাবে নিৰীক্ষণ কৰা সহজ নহয়2। ইয়াৰ অৰ্থ এইটো নহয় যে ব্যক্তিগত খণ্ডৰ
কাৰ্যালয়ত দুৰ্নীতি নহয়। নিজৰ কামটো সোনকালে সম্পন্ন কৰাই ল’বৰ বাবে ব্যক্তিগত
খণ্ডৰ কাৰ্যালয়তো উৎকোচ দিয়াৰ নজিৰ আছে। উৎকোচৰ মাধ্যম হিচাপে সাধাৰণতে মুদ্ৰাকে
ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰণ, বিংশ শতিকাৰ বিখ্যাত অৰ্থনীতিবিদ জে এম কেইনচে কোৱাৰ দৰে মুদ্ৰা
হ’ল আটাইতকে বেছি তৰল দ্ৰৱ্য, যাক অতি কম সময়ৰ ভিতৰতে যিকোনো দ্ৰৱ্যলৈ ৰূপান্তৰিত
কৰিব পাৰি।
এইখিনিতে উল্লেখ কৰি থোৱা ভাল হ’ব যে-যদিও বেআইনী কাম আৰু
দুৰ্নীতিক প্ৰায়ে একে অৰ্থতে ব্যৱহাৰ কৰা দেখা যায়, সকলোবোৰ বেআইনী কাম দুৰ্নীতিমূলক
নহ’বও পাৰে আৰু সকলোবোৰ দুৰ্নীতিমূলক কাম বেআইনী নহ’বও পাৰে। যেনে-ৰেষ্টুৰেণ্ট
এখনত ভাল আসন পাবৰ বাবে পৰিচাৰক এজনক কিছু পৰিমানৰ টিপচ দিয়া বেআইনী যদিও একে
আষাৰে দুৰ্নীতিমূলক কাৰ্য বুলি ক’ব নোৱাৰি। আনহাতে, গুৰুত্বপূৰ্ণ ৰাজহুৱা কাম আদায়
কৰাৰ বাবে কোনোবাই এজন ৰাজনীতিকক ভাল উপহাৰ দিয়া দুৰ্নীতি যদিও বেআইনী বুলিব
নোৱাৰি। অৱশ্যে, দুয়োৰে মাজত থকা সীমাৰেখাডাল টনা ইমান সহজ নহয়। সেইদৰে, অনৈতিক
কাম আৰু দুৰ্নীতিৰ মাজতো পাৰ্থক্য নথকা নহয়। কোনোবাই ব্লেকমেইলাৰ এজনক ধন দিয়া কাৰ্য
অনৈতিক। কিন্তু, ব্লেকমেইলাৰজনক যদি ধন দিওতাই তেওঁৰ ক্ষতি কৰিব পৰা তথ্য প্ৰকাশ
কৰাৰ পৰা বিৰত থাকিবলৈ ধন দিছে, সেয়া অনৈতিক কাম যদিও দুৰ্নীতিমূলক নহয়। আনহাতে,
কোনোবাই শাৰীৰিক বা মানসিক হাৰাশাস্তি কম কৰিবলৈ আৰক্ষীক ধন দিয়া কাৰ্য দুৰ্নীতিৰ
ভিতৰত পৰে যদিও সেয়া অনৈতিক কাম বুলিব নোৱাৰি৩।
প্ৰশ্ন হ’ল- চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলে দুৰ্নীতিত লিপ্ত হয় কিয়? কি
কাৰণত তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ দায়িত্ব আৰু কৰ্তব্যখিনি কৰাৰ বাবদ চৰকাৰী ধন আত্মসাৎ কৰে
বা জনসাধাৰণৰ পৰা উৎকোচ বিচাৰে? ইয়াৰ উত্তৰত অৰ্থনীতিবিদ অনুযায়ী ভিন ভিন মন্তব্য
দিয়া দেখা যায়। কিন্তু, এটা কাৰণত তেওঁলোক একমত যে চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলৰ দৰমহা আৰু
অন্যান্য সা-সুবিধা তেওঁলোকে আশা কৰাতকৈ কম হোৱাৰ বাবে বহুতো চৰকাৰী কৰ্মচাৰীয়ে চৰকাৰী
ধন আত্মসাৎ কৰে বা জনসাধাৰণৰ পৰা উৎকোচ গ্ৰহণেৰে নিজৰ প্ৰয়োজনীয়খিনি পূৰাব বিচাৰে।
এটা বিভাগৰ কৰ্মচাৰীসকল যদি আন এটা বিভাগৰ কৰ্মচাৰীসকলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, অথচ
নিৰ্ভৰশীল বিভাগটোৰ কৰ্মচাৰীসকলৰ দৰমহা আনটো বিভাগৰ কৰ্মচাৰীসকলৰ দৰমহাৰ তুলনাত
বহুত বেছি, তেন্তে আন বিভাগৰ কৰ্মচাৰীসকল নিৰ্ভৰশীল কৰ্মচাৰীসকলৰ পৰা উৎকোচ লোৱাৰ
ধান্দাত থাকে। উদাহৰণস্বৰূপে, ধৰা হ’ল-‘ক’ আৰু ‘খ’ দুটা বেলেগ বেলেগ বিভাগ। ‘ক’
বিভাগত কৰ্মচাৰী হিচাপে নিযুক্তি পাবলৈ ‘খ’ বিভাগৰ কৰ্মচাৰীসকলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব
লাগে। অথচ, ‘খ’ বিভাগত কাম কৰা কৰ্মচাৰীসকলৰ দৰমহা ‘ক’ বিভাগত কাম কৰা
কৰ্মচাৰীসকলতকৈ বহুত কম। তেনে ক্ষেত্ৰত ‘খ’ বিভাগত কাম কৰা কৰ্মচাৰীসকলে ‘ক’
বিভাগত নিযুক্তি পাবলগীয়া লোকসকলৰ পৰা উৎকোচ লোৱাৰ ধান্দাত থাকে। আনফালে, বেছি
দৰমহা পাবলগীয়া চাকৰিত নিযুক্তি পাবলগীয়া লোকসকলেও চাকৰিটোৰ বাবে প্ৰয়োজনীয়
কামখিনি সোনকালে কৰাই লোৱাৰ মানসেৰে উৎকোচ দিবলৈ কুণ্ঠাবোধ নকৰে। উৎকোচেৰে ধন ঘটাৰ
বাদটো মুকলি যেন পালেই এই শ্ৰেণীৰ চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলৰ (‘খ’ বিভাগৰ কৰ্মচাৰীৰ)
লোভৰ সীমা নোহোৱা হয় আৰু দুগুণ উৎসাহেৰে ধন ঘটিবলৈ ধৰে।
দুৰ্নীতিৰ আন এটা কাৰণ হ’ল-সংশ্লিষ্ট দেশখনৰ প্ৰচলিত নীতি-নিয়ম
আৰু কৰ্ম-সংস্কৃতি (?)। যিবিলাক দেশৰ বা ৰাজ্যৰ কাম কৰাৰ পদ্ধতি শৃংখলাবদ্ধ নহয়,
চৰকাৰী নীতি-নিয়মৰ প্ৰতি সাধাৰণ মানুহৰ একেবাৰে আস্থা নাই, সহজে ধন উপাৰ্জন কৰিব
বিচৰা মানসিকতাৰ লোকৰ সংখ্যা অধিক, চৰকাৰ গঠন কৰা নেতাসকল অকৰ্মন্য, অদক্ষ,
অৰ্ধশিক্ষিত, অদূৰদৰ্শী, তেনে দেশ বা ৰাজ্যক দুৰ্নীতিয়ে খুলি খুলি খায়। বিজ্ঞান-প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ
যুগতো এলান্দুকলীয়া, অলাগতীয়ালভাবে ফাইলৰ দীঘলীয়া মেৰপাকেৰে চলা প্ৰক্ৰিয়া
বৰ্তমানো চলাই থকাৰ ফলতো দুৰ্নীতি বৃদ্ধি পাইছে। তদুপৰি, সংশ্লিষ্ট কাৰ্যালয়টোত
কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰয়োজনতকৈ কম হ’লে দুৰ্নীতিৰ প্ৰকোপ বৃদ্ধি পোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।
চৰকাৰী কাৰ্যালয় এটাৰ প্ৰথম অৱস্থাৰ কাৰ্য পদ্ধতিৰ ওপৰতো
সংশ্লিষ্ট কাৰ্যালয়টো দুৰ্নীতিগ্ৰস্ত কাৰ্যালয়লৈ ৰূপান্তৰিত হোৱা বা নোহোৱাৰ ওপৰত
নিৰ্ভৰ কৰে। আন কথা একে থাকিলে, চৰকাৰী কাৰ্যালয় এটা মুকলি কৰাৰ সময়ত কাৰ্যালয়টোত
যোগদান কৰা কৰ্মচাৰীসকলৰ ভিতৰত প্ৰথম অৱস্থাত উৎকোচ লোৱা কৰ্মচাৰীতকৈ উৎকোচ নোলোৱা
কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা বেছি থাকে। সময়ৰ লগে লগে এই অৱস্থাৰ পৰিবৰ্তন হ’বলৈ ধৰে। অৰ্থাৎ,
কাৰ্যালয়টোত উৎকোচ লোৱা কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা বাঢ়িবলৈ ধৰে আৰু উৎকোচ নোলোৱা কৰ্মচাৰীৰ
সংখ্যা কমিবলৈ ধৰে। এটা সময়ত এই দুই প্ৰকাৰৰ কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় একে হয়। এই অৱস্থাত
কিছুমান চৰকাৰী কৰ্মচাৰী দোমোজাত থাকে। মানে-কোনফালে যাব? উৎকোচ লোৱাসকলৰ ফালে যাব
নে উৎকোচ নোলোৱাসকলৰ ফালে যাব? দোমোজাত থকাসকলে যদি উৎকোচ লোৱাসকলৰ ফালে ঢাল খায়,
কাৰ্যালয়টো দুৰ্নীতিত পোত খায়। গতিকে, কাৰ্যালয়টো যদি প্ৰথম অৱস্থাৰ পৰাই
দুৰ্নীতিমুক্ত হয়, তেন্তে দোমোজাত থকাসকলে উৎকোচ নোলোৱাসকলৰ ফালে যাব আৰু কাৰ্যালয়টো
দুৰ্নীতিমুক্ত হৈ থাকিব পাৰিব৪।
দুৰ্নীতিৰ বাবে অকল দুৰ্নীতিগ্ৰস্ত কাৰ্যালয়টোত কাম কৰা
কৰ্মচাৰীসকলহে দায়ী নে? আচলতে চৰকাৰী কাৰ্যালয় এটা দুৰ্নীতিগ্ৰস্ত কৰাত উৎকোচ লোৱা
চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলৰ লগতে তেওঁলোকক উৎকোচ দিয়া সৰ্বসাধাৰণো সমানে দায়ী। প্ৰশ্ন
হ’ল-সৰ্বসাধাৰণে চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলক উৎকোচ দিয়ে কিয়? ইয়াৰ উত্তৰ হ’ল-দ্ৰুতগতিত কাম
সম্পন্ন কৰা। অৰ্থাৎ, নিজৰ কামখিনি সংশ্লিষ্ট কাৰ্যালয়টোৰ পৰা যিমান পাৰি সিমান
সোনকালে সমাপন কৰাই অনাৰ স্বাৰ্থতে সৰ্বসাধাৰণে চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলক উৎকোচ দিয়ে। কিছুমান
মানুহে উৎকোচেৰে নিজৰ কামটো দ্ৰুতগতিত সম্পন্ন কৰাই আনিব পাৰিলে বিশ্বখন জয় কৰি
অহা বুলি ভাৱে। কিন্তু, উৎকোচ দিলেই সকলোবোৰ কাম দ্ৰতগতিত সম্পন্ন কৰাব পাৰি জানো?
১৯৬৪ চনত ভাৰত চৰকাৰে গঠন কৰি দিয়া Santhanam Committee on the Prevention
of Corruption ৰ প্ৰতিবেদনত কোৱা
হৈছে যে উৎকোচ দিয়াৰ ফলত দ্ৰতগতিত কাম সম্পন্ন কৰাৰ পৰিৱৰ্তে চৰকাৰী কৰ্মচাৰীসকলে
অধিক উৎকোচ পোৱাৰ আশাত দেৰিহে কৰে৫। তদুপৰি, বুজিবলৈ
অতি সহজ যে অত্যন্ত ব্যস্ত কাৰ্যালয় এটাত, য’ত প্ৰতিদিনে শ শ নতুন ফাইল সৃষ্টি হয়,
সকলোৱে যদি নিজৰ নিজৰ ফাইলৰ কাম দ্ৰুতগতিত সম্পন্ন কৰাবৰ বাবে কৰ্মচাৰীসকলক উৎকোচ
দিয়ে, কথাটো একেই হয়গৈ। উৎকোচ নিদিয়াকৈ সমাপন কৰিবলৈ যিমান সময় লাগিব উৎকোচ দিয়াৰ
পাছতো (মানুহ হিচাপে কাম কৰাৰ সীমাবদ্ধতা থকাৰ বাবে) কৰ্মচাৰীসকলে সকলোবোৰ উৎকোচ
লোৱা ফাইলৰ কাম কৰিবলৈ একেখিনি সময়ে লাগিব। তথাপিও জনসাধাৰণে উৎকোচ দিয়ে। কিয়?
আচলতে দুৰ্নীতি সম্পৰ্কে কিছুমান চৰকাৰী কাৰ্যালয় Stereotyping
লৈ ৰূপান্তৰিত হয়। জনসাধাৰণৰ
মনত সোমাই যায় যে তেনেকুৱা কাৰ্যালয়বোৰত উৎকোচ নিদিলে একো কামেই সম্পন্ন নহয়। P
Oldenburg (1987)৬ ৰ
এটা অধ্যয়নত প্ৰকাশ পাইছে যে উত্তৰপ্ৰদেশৰ কৃষকসকলে নিজৰ কৃষিভূমি
সম্পৰ্কে জানিবলৈ যেতিয়া চক্ৰ বিষয়াৰ কাৰ্যালয়লৈ গৈছিল, তাত অভাৱনীয়ভাবে দুৰ্নীতিয়ে
দেখা দিছিল। কি কাৰণত কৃষকসকলে চক্ৰ বিয়ষাৰ চৰকাৰী
কৰ্মচাৰীসকলক উৎকোচ দিছে, সেয়া জানিব বিচৰাত কৃষকসকলে জনাইছিল যে কাৰ্যালয়টোত
কেনেদৰে কাম কৰে তেওঁলোকে একো পাত্তাই নাপায়। তেওঁলোকে এটা কথাই আগতীয়াকৈ জানে যে
উক্ত কাৰ্যালয়টোৰ পৰা কাম আদায় কৰিবলৈ হ’লে কৰ্মচাৰীসকলক উৎকোচ দিবই লাগিব।
এতিয়া অসমৰ দুৰ্নীতিৰ ছবিখনলৈ চোৱা যাওক। ২০০৮ চনত প্ৰকাশ পোৱা
‘India Corruption Study 2007’ৰ প্ৰতিবেদনত
দুৰ্নীতি সম্পৰ্কে চাৰিটা অৱস্থা-বিপদসংকুল (Alarming), অতি উচ্চ (Very High), উচ্চ (High) আৰু সংযত (Moderate)ৰ ভিতৰত অসমৰ স্থান বিপদসংকুল ৰাজ্যৰ
(Alarming States) ভিতৰত
পৰিছে। অসমৰ লগতে এই স্থানত থকা আন ৰাজ্যসমূহ হ’ল-বিহাৰ, উত্তৰপ্ৰদেশ,
জম্মু-কাশ্মীৰ, মধ্যপ্ৰদেশ, গোৱা আৰু নাগালেণ্ড। অধ্যয়নটোত এঘাৰটা চৰকাৰী সেৱা-আৰক্ষী,
ভূমি আৰু পঞ্জীয়ন, চৰকাৰী আবাস, পানী যোগান সেৱা, NREGA (এতিয়াৰ MGNREGA), বনাঞ্চল, বিজুলী, স্বাস্থ্য, ৰাজহুৱা
বিতৰণ ব্যৱস্থা, বেংক আৰু শিক্ষা (দ্বাদশ শ্ৰেণীলৈ) সামৰি লোৱা হৈছিল।
অধ্যয়নটোৱে সামৰি লোৱা প্ৰতিটো সেৱাত, অসমত কেনেদৰে দুৰ্নীতি চলিছে
সেয়া আলোচনা কৰিবলৈ গ’লে লেখাটো বহুত দীঘল হ’ব। সেয়ে মাত্ৰ এটা সেৱা-উন্নয়নৰ
ধ্বজ্জাবাহী আইন তথা আঁচনি MGNREGAৰ
দুৰ্নীতিৰ উদাহৰণ দিয়া হ’ল। ধেমাজি জিলাত অৱস্থিত এটা উপ-ডাকঘৰত পোষ্ট মাষ্টাৰ
হিচাপে কাম কৰা জিতেন বেজবৰুৱাই (২০১৩)৭
তেখেতৰ অভিজ্ঞতাৰ ভিত্তিত কৈছে যে MGNREGAৰ অধীনত কাম কৰা হিতাধিকাৰী বনুৱাসকলক ডাকঘৰৰ যোগেদি ধন আদায়
দিব লাগে বাবে হিতাধিকাৰী বনুৱাৰ উপৰিও এলেকাটোৰ বহুতো যুৱক আঁচনিখনৰ সৈতে জড়িত হৈ
তেখেতে কাম কৰা ডাকঘৰটোত ভিৰ কৰে, যিসকলৰ কোনো আনুষ্ঠানিক পৰিচয় নাই। নিয়মমতে
ডাকঘৰে MGNREGAৰ
টকা পোনপতীয়াকৈ বনুৱাক প্ৰদান কৰিব লাগে যদিও অঞ্চলটোত গৰিষ্ঠসংখ্যক বনুৱাৰ সৈতে
ডাকঘৰৰ কোনো সম্পৰ্ক নাই। মধ্যভোগীৰ মাধ্যমেৰেই সকলোবোৰ লেনদেন হয়। কোনোবাই
প্ৰতিবাদ কৰিলেও চুপ হৈ থাকিবলৈ বাধ্য হয়। কাৰণ, ওপৰৰ পৰা একেবাৰে তললৈকে সকলোবোৰ
সাঙুৰি এনে এটা সুন্দৰভাবে সংগঠিত ব্যৱস্থা আছে যে কোনোবা ব্যক্তিয়ে অকলে থিয় দি ব্যৱস্থাটোক
একো সলনি কৰিব নোৱাৰে। তেখেতে আৰু কৈছে যে MGNREGAৰ ধন ওপৰৰ পৰা আহি গাঁও পঞ্চায়ত পায়
মানে বৃহৎ পৰিমাণৰ ধন ইতিমধ্যে হৰণ-ভগন হৈ যায়। গতিকে বনুৱাসকলক প্ৰত্যক্ষভাবে
আদায় দিবলৈ ধনৰ সমীকৰণত খেলিমেলি লাগে। একোটা আঁচনিত কিমান কাম কৰা হয় তাৰ কোনো
সঠিক তথ্য নাই যদিও প্ৰায়বোৰ পে’অৰ্ডাৰতে অন্তৰ্ভূক্ত হোৱা অন্তত: আধাখিনি নামেই
ভূৱা। তেখেতে কোৱা মতে, ডাকঘৰটোত হাজাৰ হাজাৰ এনে পাছবুক আছে যাৰ লগত পাছবুকৰ লগত
গৰাকীৰ কোনো সম্পৰ্ক নাই। পাছবুক খোলোতে হয়তো গৰাকীয়ে নিজে খুলিছিল বা তেওঁলোকৰ সহযোগতে
খোলা হৈছিল, কিন্তু সোনকালেই সেইবোৰ পঞ্চায়ত প্ৰতিনিধি বা MGNREGA ঠিকাদাৰৰ হস্তগত হৈছিল। ডাকঘৰে বিভিন্ন
উপায়ে যিমানবোৰ পাছবুকৰ গৰাকীক পাছবুক গোটাই দিছে, তাৰে কিছুমানে গমেই নাপায় যে
তেওঁলোকৰ নামত পাছবুক আছে আৰু প্ৰত্যেকে ডাকঘৰ কৰ্তৃপক্ষক ওলোটাই প্ৰশ্নহে কৰে যে
যোৱা ইমান বছৰত ইমানখিনি ধন উলিয়াই কোনে খালে। MGNREGAৰ নামত অসমৰ আন জিলাতো যে এনেধৰণৰ
দুৰ্নীতি চলা নাই কোনোবাই নিশ্চিতকৈ ক’ব পাৰিবনে?
দুৰ্নীতিৰ মাত্ৰা কম কৰাৰ ক্ষেত্ৰত অসম চৰকাৰে কিবা ব্যৱস্থা
লৈছেনে? ভাৰতৰ আন ৰাজ্যৰ তুলনাত এই ক্ষেত্ৰত অসমৰ স্থান কেনেকুৱা? আমি জনাত
দুৰ্নীতি কম কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ‘তথ্য জনাৰ আইনখন’ প্ৰৱৰ্তন কৰাৰ বাহিৰে অসম চৰকাৰে
উল্লেখ কৰিবলগীয়া কোনো ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা নাই। তাৰ বিপৰীতে, শাসনাধীষ্ঠ দলটোৰ
ভিতৰচৰাত যোৱা দুবছৰ ধৰি চলি থকা ক্ষমতাৰ খঁকৰ যুঁজখনৰ ফলত অসমৰ কিছুমান চৰকাৰী
কাৰ্যালয়ত দুৰ্নীতিৰ প্ৰকোপ বঢ়িছেহে আৰু আগেয়ে দুৰ্নীতি নথকা কাৰ্যালয়বোৰতো
দুৰ্নীতিৰ দৰে সামাজিক কেঞ্চাৰবিধ বিয়পি পৰাৰ সুবিধা কৰি দিছে। তালিকা ১,ত
কেইখনমান ৰাজ্যৰ দুৰ্নীতিৰ বিৰূদ্ধে চলোৱা প্ৰচেষ্টাৰ সূচকৰ প্ৰৱাহ উল্লেখ কৰা
হৈছে। সূচকৰ ডাঙৰ সংখ্যাই দুৰ্নীতিৰ বিৰূদ্ধে চলোৱা প্ৰচেষ্টাৰ ভাল ফল
প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছে। অৰ্থাৎ, দুৰ্নীতি কম হোৱা বুজাইছে।
তালিকা ১: ভাৰতৰ কিছুমান ৰাজ্যৰ
দুৰ্নীতিৰ বিৰূ্দ্ধে চলোৱা প্ৰচেষ্টাৰ সূচকৰ প্ৰৱাহ
ৰাজ্যৰ নাম
|
১৯৯০-১৯৯৫
|
১৯৯৬-২০০০
|
২০০১-২০০৫
|
২০০৬-২০১০
|
বিহাৰ
|
০.৪১
|
০.৩১
|
০.৪৩
|
০.৮৮
|
গুজৰাট
|
০.৪৮
|
০.৫৭
|
০.৬৪
|
০.৬৯
|
অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ
|
০.৫৩
|
০.৭৩
|
০.৫৫
|
০.৬১
|
পাঞ্জাৱ
|
০.৩২
|
০.৪৬
|
০.৪৬
|
০.৬০
|
জম্মু আৰু কাশ্মীৰ
|
০.১৩
|
০.৩২
|
০.১৭
|
০.৪০
|
হাৰিয়ানা
|
০.৩৩
|
০.৬০
|
০.৩১
|
০.৩৭
|
হিমাচলপ্ৰদেশ
|
০.২৬
|
০.১৪
|
০.২৩
|
০.৩৫
|
তামিলনাডু
|
০.১৯
|
০.২০
|
০.২৬
|
০.২৯
|
মধ্যপ্ৰদেশ
|
০.২৩
|
০.২২
|
০.৩১
|
০.২৯
|
কৰ্ণাটক
|
০.২৪
|
০.১৯
|
০.২০
|
০.২৯
|
ৰাজাস্থান
|
০.২৭
|
০.২৩
|
০.২৬
|
০.২৭
|
কেৰেলা
|
০.১৬
|
০.২০
|
০.২২
|
০.২৭
|
মহাৰাষ্ট্ৰ
|
০.৪৫
|
০.২৯
|
০.২৭
|
০.২৬
|
উত্তৰপ্ৰদেশ
|
০.১১
|
০.১১
|
০.১৬
|
০.২১
|
উৰিষ্যা
|
০.২২
|
০.১৬
|
০.১৫
|
০.১৯
|
অসম
|
০.২১
|
০.০২
|
০.১৪
|
০.১৭
|
পশ্চিমবংগ
|
০.১১
|
০.০৮
|
০.০৩
|
০.০১
|
তালিকাখনৰ পৰা স্পষ্ট যে দেশখনৰ কোনো এখন
ৰাজ্যই দুৰ্নীতিৰ বিৰূ্দ্ধে চলোৱা প্ৰচেষ্টাত সম্পূৰ্ণৰূপে সফল হ’ব পৰা নাই।
অৱশ্যে, বিহাৰ আৰু গুজৰাটে তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাবে সফলতা লাভ কৰিব পাৰিছে। আনহাতে, অসম
আৰু পশ্চিমবংগই আটাইতকৈ বেছি বেয়া ফল প্ৰদৰ্শন কৰিছে।
পুনশ্চ:
সংবাদ মাধ্যমৰ কৃপাত মাজে মাজে খবৰ পোৱা যায় যে অসম লোকসেৱা আয়োগে অনুষ্ঠিত কৰা পৰীক্ষাসমূহ
পাছ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত বৃহৎ পৰিমানৰ ধনৰ লেনদেন হয়। খবৰবোৰ নিশ্চয় এশ শতাংশ ভিত্তিহীন
নহয়। অসমৰ বাবে ইয়াতকৈ আৰু দুৰ্ভাগ্যজনক পৰিস্থিতি কি থাকিব পাৰে? সঁচা কথা ক’বলৈ হ’লে,
ধনৰ লেনদেনেৰে অসম লোকসেৱা আয়োগৰ পৰীক্ষা পাছ কৰি আমোলা হোৱা লোকসকলৰ পৰা উৎকোচ
অবিহনে চৰকাৰী কাম আশা কৰাটোৱেই ভুল।
তথ্যসূত্ৰ
১
Kautilya’s Arthashastra,
translated into English by R Shamasastry, Pp. 93-94, ৰ
অসমীয়া
ভাৱানুবাদ।
2 Bardhan, Pranab
(2005): Scarcity, Conflicts and Cooperation: Essays in the
Political and Institutional Economics of Development, Oxford University
Press, P.138.
৩
Bardhan, Pranab (2005): ibid, Pp.138-139.
৪
Andving, J C (1991):
“The Economics of Corruption: A Survey”, Studi Economici, Vol. 46, No. 43,
Pp. 57-94.
৫ Myrdal, G (1968): Asian Drama, Vol. 2, (New
York: Random House).
৬
Oldenburg, P (1987): “Middlemen in Third-World Corruption”,
World Politics, Vol. 39, No. 04, Pp.508-535.
৭
বেজবৰুৱা,
জিতেন
(২০১৩):
“হিতাধিকাৰীৰাজৰ মাহাত্ম্য”,
সম্পাদকলৈ
চিঠি, নতুন পদাতিক,
চেপ্তেম্বৰ,
পৃষ্ঠা:
৪-৬।
৮
Debroy, B and Bhandari, L (2011): “Corruption in
India”, The World Financial Review. www.worldfiancialreview.com
প্ৰকাশিত, ‘প্ৰান্তিক’, ১-১৫ নৱেম্বৰ ২০১৪।
